Konflikt krwi, znany powszechnie jako konflikt serologiczny lub choroba hemolityczna noworodka, zdarza się co prawda coraz rzadziej, jednak każdy przyszły rodzic powinien posiadać w tym zakresie elementarną wiedzę. W jakiej sytuacji może powstać konflikt grup krwi? Jakie są jego przyczyny, objawy i skutki?
Co to jest konflikt serologiczny?
O konflikcie serologicznym mówimy przede wszystkim w dwóch sytuacjach – gdy następuje różnica głównych grup krwi (A, AB, B, 0) lub gdy niezgodność dotyczy jedynie czynnika Rh. Pierwszy wariant spotykany jest jednak niezwykle rzadko. Konflikt serologiczny to przede wszystkim różnica krwi matki i płodu odnośnie antygenu D (czynnika Rh).
Kiedy może do niego dojść? Jedyną szansą jest tu sytuacja, gdy kobieta, której krew nie posiada wspomnianego antygenu (czyli Rh ujemne) ma dziecko z mężczyzną, po którym płód odziedziczy ten antygen, występujący w erytrocytach u aż 85% ludzi (krew Rh dodatnia). W takim wypadku podczas kontaktu Rh- matki z krwią Rh+ dziecka zajdzie coś na kształt reakcji alergicznej z powodu różnic antygenowych. Układ odpornościowy ciężarnej uzna, że czynnik Rh, z którym nie miał nigdy wcześniej styczności, to coś bardzo szkodliwego, dlatego też zacznie natychmiastowe działanie, mające na celu wytworzenie przeciwciał. Ich główne zadanie to zniszczenie krwinek czerwonych płodu, na powierzchni których znajduje się antygen D.
Kiedy dochodzi do konfliktu serologicznego?
Sam konflikt grup krwi to nie wszystko – aby doszło do wydzielania przeciwciał szkodzących dziecku, wcześniej jego krew (co najmniej jej 0,2 mililitry) musi jakoś trafić do krwiobiegu matki. Ponieważ w klasycznej, prawidłowo przebiegającej ciąży coś takiego po prostu nie ma miejsca, pierwszym momentem połączenia się obu krwi jest dopiero poród. W tym czasie trudno jednak organizmowi kobiety doprowadzić do ataku, ponieważ jest na to za mało czasu. Z tego powodu konflikt serologiczny w znacznej większości przypadków nie zagraża pierwszej ciąży.
Problem może pojawić się przy kolejnych dzieciach. Pamięć immunologiczna działa bowiem tak, że wytworzone raz przeciwciała przez dłuższy czas obecne są w krwiobiegu kobiety i jeśli kolejna ciąża będzie podobna, tzn. znów płód wykaże krew Rh+, organizm matki zareaguje na obcy antygen znacznie szybciej, a przeciwciała przenikną poprzez łożysko, dostaną się do krwiobiegu płodu i natychmiast rozpoczną atak na jego krwinki.
Mimo to mitem jest stwierdzenie, że konflikt krwi na 100% nie przydarzy się przy pierwszej ciąży. Po pierwsze – jeśli sprawa dotyczy rzadkiego konfliktu w obrębie głównych grup, jest to prawdopodobne bez względu na to, czy kobieta była wcześniej ciężarna, czy nie. Po drugie – jeśli chodzi o niezgodność czynnika Rh, to w niektórych przypadkach może do kontaktów krwi i wytwarzania przeciwciał dojść już przy pierwszym dziecku. Sprzyjać mogą temu inwazyjne badania prenatalne, wszelkie krwotoki, transfuzje, odklejanie łożyska, ciąża pozamaciczna, którą zoperowano, a także rozmaite zabiegi ginekologiczne. Są to oczywiście sytuacje rzadkie, jednak warto mieć świadomość, że mogą wywołać konflikt serologiczny również w pierwszej ciąży.
Konflikt krwi – objawy i skutki
Konflikt serologiczny wywołuje u płodu usuwanie erytrocytów. Następuje więc tzw. choroba hemolityczna. Jej głównym objawem jest przede wszystkim bardzo głęboka niedokrwistość. Wkrótce zaczyna dochodzić do niedotlenienia. Płód, którego prawidłowy rozwój zostaje w tym momencie zahamowany, próbuje ratować się przed negatywnym wpływem przeciwciał i zaczyna wytwarzać krwinki w narządach wewnętrznych. Doprowadza to do zwiększeń objętości śledziony oraz wątroby. Choroba hemolityczna, wskutek konfliktu serologicznego, wywołuje także szkodliwe modyfikacje w tkankach, silne obrzęki, wzrost bilirubiny we krwi, co z kolei objawia się u noworodka silną żółtaczką. Różnice w krwi matki i płodu mogą czasem skończyć się również śmiercią dziecka.
Konflikt serologiczny a profilaktyka
Chociaż wymienione objawy i skutki konfliktu serologicznego są bardzo niepokojące, to jednak należy uspokoić przyszłych rodziców. Jeszcze kilkanaście czy kilkadziesiąt lat temu konflikt grup krwi był rzeczywiście groźny i zdecydowanie częściej spotykany. Dziś to niespełna 0,4% wszystkich ciąż.
Bardzo dużą rolę odgrywa profilaktyka. W pierwszych 3 miesiącach ciąży u kobiety sprawdza się czynnik Rh. Jeśli stwierdzone zostanie ryzyko różnic krwi, przez resztę ciąży regularnie sprawdzany jest poziom wartości wytwarzanych w jej organizmie przeciwciał. Okolice siódmego miesiąca ciąży to czas, gdy podana zostaje pierwsza dawka specjalnego, naturalnego preparatu. Jest to immunoglobulina anty-D, która hamuje produkowanie groźnych dla płodu przeciwciał. Kolejna dawka zostaje zastosowana w ciągu pierwszych 72 godzin po urodzeniu dziecka. Stanowi to zabezpieczenie przed konfliktem serologicznym przy następnej ciąży. Immunoglobulina anty-D jest bardzo skutecznym środkiem – powodzenie tej metody daje 98% szans na uniknięcie problemu. Z tego też powodu zadecydowano, że podawanie tego preparatu będzie refundowane (wcześniej był to koszt ok. 300 zł).
Loading ...